Top svetske turisticke destinacije

Istanbul (turski: İstanbul, grčki: Κωνσταντινούπολη, na srpskom se još naziva Stambol, Carigrad i Konstantinopolj), grad smešten u Bosforskom moreuzu, nekadašnja je prestonica triju velikih carstava - rimskog (330.-395.), vizantijskog

(395.-1453.) i otomanskog (1453.-1923.). Nakon osnivanja moderne republike Turske, Ankara je proglašena njenim glavnim gradom. Ovo je najveći grad u Turskoj i njeno kulturno i privredno središte.

Grad je izabran za Evropski grad kulture za 2010. godinu, zajedno sa Pečujom u Mađarskoj i Esenom u Nemačkoj.Danas je sedište istoimene oblasti, dok je delu grada poznatom kao Fanar sedište Vaseljenskog patrijarha.

ISTORIJA

Vizanton (starogrčki: Βυζάντιον, latinski: Byzantium, grčki: Βυζάντιο) bilo je kolonijalno naselje Grka iz Megare iz 667. p.n.e., koje je dobilo ime po njihovom kralju Bizasu, (grčki: Βύζας, Βύζαντας).

Nakon udruženja sa Pescenijem Nigerom, protiv Septimija Severa, grad je bio pod rimskom opsadom, i pretrpeo je veliku štetu 196. godine. Septimije Sever obnovio je grad koji je ubrzo opet bio u usponu.

Vizantijsko carstvo

Položaj Vizantiona motivisao je Konstantina Velikog na utemeljenje Novog Rima (latinski: Nova Roma) tj. Konstantinopolja (grčki:Κωνσταντινούπολις, latiničnim: Kōnstantinoupolis, latinski: Constantinopolis). Po legendi, proročanski san pokazao mu je položaj grada. Konstantinopolj je postao i ostao prestonica Istočnog rimskog carstva ili Vizantskog carstva, sve do njegovog pada 1453. godine.

Povoljan položaj grada između Evrope i Azije bio je veoma važan za razvoj trgovine i kulture. Zbog važnog strateškog položaja, Carigrad je kontrolisao puteve između Azije i Evrope, kao i prolaz iz Sredozemnog mora u Crno more.

Carigrad je, kao glavni grad Vizantije, bio najveći grad u Evropi, pa su ga Grci zvali i Poli ("Grad"), budući da je bio središte helenskog sveta. 1204. godine grad su osvojili i opljačkali krstaši u Četvrtom krstaškom ratu, a ponovo su ga osvojili Nikejanci 1261. godine, pod vođstvom Mihajla VIII Paleologa.

Padom Rima i Zapadnog rimskog carstva, grad je postao jedini glavni grad onoga što danas Istoričari zovu Vizantija ili Vizantsko Carstvo (ovaj termin uveden je tek u 18. veku). Ovo je carstvo imalo grčku kulturu te je postalo centar pravoslavlja, nakon odvajanja od rimske Crkve. U ovom se carstvu nalazilo mnoštvo crkvi, uključujući Aju Sofiju (Svetu Sofiju), najveću svetsku crkvu. Grad je još uvek sedište carigradskog patrijarha, duhovnog vođe pravoslavne Crkve.

Otomansko carstvo

Nakon opsade duge 53 dana, 29. maja 1453. godine, sultan Mehmed II Osvajač ušao je u Carigrad kroz veliku rupu u Teodosijevim zidovima koju je napravio njegov top. Carigrad je 1453. godine postao treća prestonica osmanskog carstva.

Veliki bazar i palata Topkapi podignuti su nekoliko godina nakon turskog osvajanja. U gradu su podignute džamije, kao džamija Fatih, zajedno sa pripadajućim školama i kupalištima. U grad je naseljeno novo stanovništvo koje se sastojalo od Jevreja, hrišćana i muslimana, koji su doseljeni iz svih delova carstva.

Za vreme vladavine Sulejmana država doživljava veliki umetnički i arhitektonski razvoj. Arhitekta Sinan u gradu je napravio mnoge džamije i druge zgrade, a osmanska keramička umetnost i kaligrafija takođe doživljava procvat.

Prošlost grada

Prvu naseobinu na ovom mestu osnovali su grčki kolonisti iz Megare 667. p. n. e. i nazvali su je Vizantion po svom kralju Bizasu. Tokom građanskog rata 196 godine, Septimije Sever ga opseda i teško razara, ali ga po dolasku na vlast obnavlja i grad se vrlo brzo oporavlja od toga.

Konstantin Veliki odlučuje da na tom mestu podigne novu prestonicu, pošto mu se ono ukazalo u snu, i 330. godine osniva ga pod imenom Novi Rim. Taj naziv, međutim nije uhvatio korena i umesto toga sve više se koristio naziv Konstantinov grad tj. Konstantinopolj. Nakon raspada Rimskog carstva Carigrad postaje glavni grad Istočnog dela koji će biti nazvan Vizantija tek u novije vreme. Nikada u svojoj istoriji car i podanici Istočnog rimskog carstva nisu sebe nazivali Vizantijci, niti su ikada svoju državu nazivali Vizantija. Oni su bili Romeji tokom cele svoje istorije, dok je antički naziv grada Vizantion bio potpuno van upotrebe.

Zahvaljujući dobroj poziciji na raskršću glavnih kopnenih i morskih puteva, kao i činjenici da je bio prestonica najznačajnije države u to doba Carigrad se vrlo brzo razvija i uskoro postaje najveći i najbogatiji grad ondašnjeg sveta.

Krstaši IV krstaškog pohoda uspevaju da ga osvoje sa morske strane i strahovito ga pljačkaju 1204 (Pad Carigrada (1204)). Nakon toga Carigrad biva sedište Latinskog carstva sve dok 1261 ne biva oslobođen od strane nikejskog cara Mihaila VIII Paleologa koji obnavlja Vizantijsko carstvo.

Turski sultan Mehmed II uspeva da, nakon duge blokade i opsade, osvoji grad u poslednjem jurišu u utorak, 29. maja 1453, nakon čega je grad pretrpeo ogromno pljačkanje i razaranje, a u odbrani grada poginuo je i poslednji vizantijski car Konstantin Dragaš (Pad Carigrada (1453)).

Carigrad, kao prestonica Turske imperije, doživljava veliku promenu iz Vizantijskog u Otomanski grad. Crkva sv.Sofija (Aja Sofija), kao i još nekoliko crkava u gradu, biva pretvorena u džamiju. Širom grada su podizane džamije, jer je svaki sultan hteo da gradnjom džamije pokaže svoju veličinu. Najlepše su svakako: Sulejmanova (koja je i najveća u gradu), Fatihova, Bajazitova i sultan Ahmetova.

Red Sufita, koji je raširen po celom islamskom svetu, osnovao je u gradu veliki broj tekija, a smatra se da ih je u doba Turske imperije bilo preko 100 operativnih u samom gradu. Mnoge od njih su opstale do dana današnjeg kao džamije ili muzeji.

Osnivanjem Turske republike 1923. prestonica se seli u Ankaru (Angoru), a grad od 1930. dobija zvanično ime Istanbul.

Pedesetih godina 20. veka turska policija organizuje velike nasilne anti-grčke nerede. Kao posledica toga veliki broj Grka napušta Istanbul, a nekada brojna i napredna grčka zajednica u gradu biva drastično smanjena. Adnanova vlada je šezdesetih godina 20. veka započela proces modernizacije i industrijalizacije zemlje koji nije zaobišao ni Istanbul. Cenu modernizacije platile su neke istorijske građevine širom grada. Kao posledica toga 1970ih godina počinje veliki priliv stanovništva u grad, prvenstveno iz Anadolije, jer je rad u fabrikama nudio mnogo bolji život u odnosu na mukotrpno bavljenje poljoprivredom u planinskim predelima Male Azije.