Madrid (šp. Madrid) je glavni grad Kraljevine Španije i autonomne pokrajine Madrid.

Region (Madrid sa okolinom) se sa oko 5 miliona stanovnika ubraja u najveće evropske metropole. Sam grad Madrid (bez predgrađa) je sa svojih 3,1 milion stanovnika, posle Londona i Berlina, treći najveći grad u Evropskoj uniji.

Madrid je, kako od nacionalnog, tako i od internacionalnog značaja za trgovinu i finansije i politički je i kulturni centar Španije. Glavni grad je središte španske uprave, pa osim kralja, u njemu žive katolički biskup i važni pripadnici vlade i vojske. Ovde je smešteno šest univerziteta, razne visoke škole, mnoga pozorišta, muzeji i druge kulturne ustanove.

 

 

 

ISTORIJA

Madrid je za evropske odnose mlada metropola. U periodu od 852. do 886. godine podignuto je mavarsko utvrđenje (alkasar) na mestu današnje madridske kraljevske palate. Utvrđeno mesto bilo je nazvano Magerit, a od 939. Madšrit i od 1038. Madrid. Gradske zidine iz perida arapske vladavine održale su se do danas. 1309. održan je prvi sastanak Kastiljanskog gradskog parlamenta (Cortes de Castilla) na čelu sa Fernandom IV.

Zasedanjem parlamenta 1561, kao i zasedanjem 1588. uprave iz nedaleko smeštenog Toleda na čelu sa Felipeom II počeo je uspon grada. Izuzev manjeg prekida u periodu od 1601. do 1606 , Madrid je zvanično bio glavni grad Španije, što je i danas. Deo Madrida koga su podigli španski Habzburgovci i danas se zove austrijski Madrid (“El Madrid de los Austrias”). U ovom periodu sagrađeni su Puerta del Sol, Deskalzas Reales, Palasio de Useda, Plasa de la Vilja i znamenito delo habzburške arhitekture Plasa Major kao i katedrala San Isidro.

Između 1701. i 1713. godine Španija je bila u ratu, a 1706. usledila je engleska i portugalska vladavina. Od 1808. do 1813. Madrid je bio u francuskom posedu i tada je kralj bio Žozef Bonaparta, stariji Napoleonov brat. Naravno da Žozef i njegova žena Žili nisu bili prihvaćeni tako da zapravo ni nisu bili pravi vladari. Ustanci zbog njihove navodne vladavine počeli su da se dižu od 2. maja 1808. godine. Ovi osvajači ili, bolje reći prolaznici, su srušili manastir i celu jednu gradsku četvrt, kako bi napravili trg.

Od 1833. do 1876. godine bio je još jedan rat, a pritom je besnela i epidemija kolere. 1873. godine proglašena je prva republika pod diktatorom Emilijom Katelarom, a 1923. usledila je vojna diktatura pod generalom Migelom Primom de Ribejrom. U Madridu je 14. aprila 1931. proglašena Druga Republika. U Španskom građanskom ratu vođenom od 1936. do 1939. godine, do 28. marta Madrid je pretrpeo velika razaranja italijanskim i nemačkim bombardovanjem. Posle rata diktatura Fransiska Franka sprovodila se do 1975. Povodom toga od 1965. do 1973. održavani su stalni štrajkovi i protesti studenata. Nakon Frankove smrti 1975. godine kralj Huan Karlos I sproveo je demokratizaciju.

Godine 2004. je bio meta islamskih terorista i tada je poginulo 192 ljudi.

 


 

 

GEOGRAFIJA

Madrid se nalazi u srcu Španije na 665 m nadmorske visine (glavni grad sa najvećom nadmorskom visinom u Evropi), smešten je na obali male reke Manzanares i pripada istorijskom predelu Kastilje. Severozapadno od grada izdiže se planina Sijera de Gvadarama sa vrhom Penjalara visine 2.429 m. Na istoku se pruža dolina Enares prožeta železničkim i autoputevima koji vode do Saragose i Barselone. Oko 50 km južno, na Tahu, smešten je Toledo, nekadašnji glavni grad Kastilje.

KLIMA

Zbog nadmorske visine od 665 m i kontinentalne klime, leta su toplija i suvlja, a zime u Madridu su hladnije od onih u primorskim gradovima na Sredozemlju.

 

KULTURA

U ulici Paseo del Prado nalaze se u takozvanom muzejskom trouglu tri muzeja umetnosti koja su od svetskog značaja. To su: Muzej Prado, Nacionalni muzej i umetnički centar Kraljica Sofija i Muzej umetnosti Tisen-Bornemica.

Muzej Prado (šp. Museo del Prado) se nalazi na istoimenom šetalištu, Paseo del Prado i pripada najvažnijim slikarskim muzejima sveta i nudi jedinstveni spektar evropske umetnosti: Slike Goje, El Greka, Van Goga ...

Nacionalni muzej i umetnički centar Kraljica Sofija (šp. Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía) je nazvan po španskoj kraljici Sofiji i obuhvata kolekciju slika i skulptura značajnih umetnika 20. veka: Pabla Pikasa, Salvadora Dalija, Huana Grisa. Jedna od najvažnijih slika ovog muzeja (od istorijskog značaja za Španiju), je Pikasova slika-mural Gernika.

Muzej umetnosti Tisen-Bornemica (šp. Museo Thyssen-Bornemisza) je jedan od najznačajnijih muzeja privatne kolekcije slikarstva u svetu, sa slikama koje datiraju iz doba romanike i gotike.